คุณสมบัติของ กระต่ายจันทร์
สมุนไพรกระต่ายจันทร์ มีชื่อเรียกตามท้องถิ่นว่า หญ้าจาม หญ้าขี้ตู้ด หญ้ากระจาม กระต่ายจาม สาบแร้ง แล้วแต่ภาษาท้องถิ่นซึ่งพบมากในแถบพื้นที่อากาศหนาวเย็นเช่นจังหวัดทางตอนเหนือและตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ลักษณะเป็นต้นไม้เตี้ย ๆ ราบกับพื้นคล้ายกับต้นหญ้า ซึ่งเป็นที่มาของชื่อเรียก กระต่ายจันทร์จะมีความต่างกับต้นหญ้าทั่วไปอย่างชัดเจนทั้งรูปร่างและโดยเฉพาะกลิ่น ซึ่งกระต่ายจันทร์นั้นจะมีกลิ่นที่เขียวฉุนต่างจากต้นหญ้าที่จะมีกลิ่นชอมสดชื่นกว่า
ลำต้น – มีขนาดเล็กซึ่งใหญ่กว่าต้นหญ้าตามพื้นหรือหญ้าแพรกเล็กน้อย ตามปกติจะทอดลำต้นแผ่ไปตามพื้น ปลายกิ่งจะแตกแยกย่อยออกมาและอาจชูก้านขึ้นเล็กน้อยเพื่อใช้รับแสงแดด บางครั้งอาจพบกิ่งชูสูงถึง 30 เซนติเมตร ลักษณะต้นอ่อนจะมีขนเล็ก ๆ ขึ้นปกคลุมอยู่คล้ายใยของแมงมุม
ใบ – มีลักษณะเป็นใบเดี่ยวขนาดเล็กออกเรียงสลับกัน ส่วยใหญ่ใบจะแทงออกมาที่บริเวณลำต้นโดยตรง ไม่มีก้านใบ ลักษณะใบจะมีรูปร่างคล้ายกับข้อนแกมขอบขนาน ปลายใบจะแหลมหรือมน โคนสอบ ขอบใบจะมีลักษณะเป็นหยักฟันเลื่อย ห่าง ๆ หรืออาจหยักเว้าเป็นง่ามข้างละ 2-3 หยัก ขนาดใบกว้างประมาณ 2-10 มิลลิเมตร และยาวประมาณ 5-20 มิลลิเมตร ที่ใบอ่อนจะมีขนเล็ก ๆ ขึ้นที่บริเวณท้องใบและจะหลุดร่วงไปเมื่อใบเริ่มแก่
ดอก – ออกดอกสีเขียวเป็นช่อกระจุกแน่นอยู่ตามซอกใบ ดอกย่อยเรียงตัวกันอัดแน่นเป็นทรงกลมหรือเกือบกลม ก้านช่อสั้นมากจนแทบไม่มี ที่โคนช่อจะมีใบประดับรองรับเป็นรูปช้อนขนาดเล็กจำนวนมาก เมื่อดอกบานจะเริ่มเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีขาวจนถึงสีแดงอ่อน ๆ ปลายจะเริ่มแยกออกเป็นแฉก 2-3 แฉก
ผล – เป็นผลแห้งลักษณะเป็นเหลี่ยมกึ่งรูปรีหรือรูปขอบขนาน ขนาดผลเล็กมาก ยาวได้สูงสุดประมาณ 1 มิลลิเมตร ปลายผลหนา มีเปลือกด้านในที่จะมีขนสีขาวขึ้นแซมอยู่เล็กน้อย
คุณสมบัติด้านสมุนไพรของ กระต่ายจันทร์
กระต่ายจันทร์นั้นเป็นพืชสมุนไพรที่จัดอยู่ในกลุ่มสรรพคุณที่ใช้บำรุงเลือด และขับพยาธิ และกลิ่นที่เขียวฉุนยังสามารถนำมาเป็นส่วนผสมของยาดมแก้วิงเวียนศีรษะหรือผลิตเป็นส่วนผสมของยาหอมและน้ำมันนวด น้ำมันหอมระเหยได้ด้วย
ต้น, ใบ – มีรสเผ็ด ใช้ได้ทั้งต้นสดต้มกับน้ำร้อนหรือต้นแห้งบดเป็นผงให้ชงดื่มกับชาหรือกาแฟ สามารถสกัดเป้นส่วนผสมของยาบำรุงเลือด ตับ และ ไต ได้ ช่วยฟอกเลือดและขับเลือดเสียออกจากร่างกายได้ ใช้บรรเทาอาการของโรคตานขโมย บำรุงสายตา แก้อาการฟันผุ รักษาอาการของไข้มาลาเรีย บรรเทาอาการคัดจมูก หรือนำมาสกัดใช้ในการผลิตยาหอม ยาลม หรือน้ำมันหอมละเหยต่าง ๆ ได้อีกด้วย
เมล็ด – มีสรรพคุณเป็นยาระบายอ่อน ๆ ใช้เป็นส่วนผสมของยาถ่ายพยาธิ
สมุนไพรกระต่ายจันทร์บดผง
ต้นและใบของสมุนไพรกระต่ายจันทร์ที่ผ่านการอบแห้งแล้วนั้นจะเปลี่ยนสถานะเป็น แห้ง กรอบ จึงนำมาใช้บดในเครื่องบดสมุนไพรได้ง่าย เพียงระวังแค่ปริมาณในการนำใส่เครื่องบดสมุนไพรเพียงเท่านั้น ส่วนเมล็ดที่มีสรรพคุณเป็นยาระบายนั้นไม่นิยมนำมาบดแต่จะใช้วิธีสกัดเป็นยาแทน
ข้อควรระวัง
บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง ร้าน DXFILL พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ dxfills@gmail.com
